प्रत्येक महिनाको अन्तिम शुक्रवार गरिने श्रृंखलाअन्तर्गत साउन ३२ गते डोटेली साहित्यको वर्तमान अवस्थाबारे डा बद्री शर्मा विनाडीबाट प्रस्तुत कार्यपत्रको प्रस्तुतिको क्रममा उक्त बहस उठेको हो । 

डोटेली भाषाको विभिन्न भाषिकाको बढ्दो क्रम ठिक नरहेको धारणा राख्दै डा बद्री शर्मा विनाडीले भने, ‘हालै मात्र बैतडेली भाषाको समाचार भन्नलाई रेडियो नेपालले समाचारवाचक नै नियुक्त गरिसकेको खबर आएको छ । जबकि बैतडीका लेखकहरु डोटेली भाषामै कृति प्रकाशित गरिरहेका छन् ।’ 
डा शर्मा विनाडीले अगाडि भने, ‘त्यसो त म भाषाको नभई लोकसाहित्यको विद्यार्थी हो, यसमा तुलनात्मक अध्ययन जरुरी छ । बैतडेली, अछामी, बाजुरेली भाषा भनेर जिल्लापिच्छे भाषा आइरहेको छ । यी छुट्टै भाषा होइनन्, डोटेलीकै हाँगा हुन् । यसरी त पालिकापिच्छे भाषा आउने डर भो  ।’ 

कार्यक्रममा बुलु मुकारुङले आफू २०७२÷२०७३ मा डोटी एक वर्ष बसेर आएको संस्मरण गर्दै डोटेली भाषाको नाममा समाजलाई टुक्र्याउने दुष्प्रयास भइरहेको बताए । प्राज्ञिक व्यक्तित्वहरुबाटै समाजलाई विखण्डन गर्ने काम भइरहेको छ, उनले भने । 

कार्यक्रममा कवि शिवराम जैशीले अछामी भाषा तथा रमा खड्काले बाजुरेली भाषाको कविता वाचन गरेका थिए, जुन डोटेलीभन्दा खासै फरक थिएन । कवि जैशीले अछामी फिल्म पनि आएको तर भाषा अछामी नरहेको बताए । कार्यक्रममा मनबहादुर कुलुङले कुलुङ भाषाको कविता सुनाएका थिए भने कलाकार हिरण राईले रैथाने बाजा बिनायोदेखि पात बजाएर प्रस्तुति दिएका थिए ।

कुलपति भुपाल राई धेरै मातृभाषाको बारे चर्चा प्रज्ञामा पहिलो पटक हुन थालेको बताउँदै पहिले राज्यबाटै विभिन्न भाषालाई ओझेलमा राखिएको जिकिर गरे । 

साहित्य (मातृभाषा) विभागका प्रमुख राजन मुकारुङले भाषाको विविधता नेपालको सौन्दर्य भएको धारणा राख्दै राजनीतिले धर्म छिराएझैं अनेक भाषा पनि छिराउने बताए । राईहरुकै २४ देखि २६ भाषा छ, सघन भूगोलको आधारमा उनीहरु हाम्रो भाषा हो, भाषिका होइन भन्छन् । यहाँ राज्यबाट खस नेपालीको लागि अधिक लगानी, अरु मातृभाषालाई निकै कम रहेको उनको भनाई थियो । 

स्मरण रहोस्, जनगणनामै बैतडेली, अछामी, बाजुरेली भाषा प्रविष्ट भएको छ । हाल आएर गोरखापत्र नयाँ नेपाल भाषा पृष्ठमा पनि यी भाषाको प्रकाशन हुन थालेको छ । डा शर्मा विनाडीका अनुसार यी डोटेली भाषा नै हुन् ।