गोचाली  टुँ ढ्यारसे ढ्यार महेश जर्माउ

गोचाली  टुँ ढ्यारसे ढ्यार महेश जर्माउ

७०५ दिन अगाडि

|

२५ जेठ २०८०

भेंरह्वा रामदास

भेंरह्वा रामदास

७४० दिन अगाडि

|

२१ वैशाख २०८०

दिपक चौधरी असीम मंगल थारु एकठो कमैयाँ, जे डोसरके घर काम कर्के अपन घरेक गुजारा करठ् । मंगल अपन लर्का बच्चा परिवारके संग एकडम खुसि रहट् । मनो उ अपन मन भिट्टर अनेक सपना डुख पिरा छुपैले रहट् ओ अपने परिवार उइन सड्डा खुसि बनैले रहट् ।  ढिरे ढिरे लर्का बच्चा बह्र्टि जैठिस ओ मंगलके जिम्मेवारि फेन बह्र्टि जैठिस । मंगल आउर भारि चिन्टामे डुब्टि जाइट् ओ गम्भीर डेखाइट । यि सब ओकर बर्का छावा हेर्टि जैठिस ओ अपने मनमे कुछ करे पर्ना सोंच बनाइ लागट् । एक डिन बर्का छावा मंगल हे कहलिस,  ‘बाबा, मै फेँ किस्नान घर काम करे जिम ।’  टब मंगल कहल, ‘टै का काम करे जिबे ?’  बाबक् परस्न सुन्के छावा कहल, ‘किस्नान भेंरि चर्हैम ।’  ‘ठिक बा, किसन्वैंसे पुछम टे चलिस भेंरि चर्हाइ,’ कैह्के मंगल कहल ।  डोसर डिन बाट बट्वाके अपन बर्का छावै भेंरि चर्हाइ लगा डेहट् ।  मंगलके बर्का छावा रामदासके साल भरिक भेरि चह्रैलक् एक मन ढान टन्खा रहिस । उहिसे घरक कुछ समस्या टरे लग्लिस ।  रामदास सक्कारे रोज भेंरि ले ले खेट्वम जाइठ् कलेसे गाउँक आउर लर्का झोला, कापि, पोस्टा ले ले स्कुल जाइट् । उ सब डेख्के रामदास के मनमे फेन पर्हे जैना रहर जागे लग्लिस ।  उ एकडिन अपन बाबा हे कहल, बाबा मै पर्ह जैम ट नैहुइ ?  छावक असिन बिचार सुन्के मंगल कहल, ठिक बा काल्ह किसन्वैसे छुट्टि माँग्डेम टब चल्जाइस पर्ह । बाबक असिन बाट सुन्के रामदास बरा खुसि हुइल ओ डोसर डिनसे बिना झोलक गाउँक लर्कनसंग स्कुल जाइ लागल । डुइचार डिन पाछे मंगल रामदास के लग झोला, सिलोट व गौखर किन्डेलिस ।  समय बिट्टे गैल । रामदास मेहनटके साठ स्कुल पह्र्टि गैल । मंगल फेन डुख कर्के भुख्ले रैह्के फेन अपन छावा हे पर्हाइल । रामदास फेन डस्वा मजा नम्बर लानके पास हुइल । ओ क्याम्पस पर्हक लग सदरमुकाम धनगढी जाइ पर्ना हुइलक ओंरसे इहिसे आगे पर्हाइ नैसेकम कैह्के मंगल अपन छावक ठन कहल ।  रामदास फेन बाबक् बाटेम कुछ नै कहट् । काहे कि अट्रा डुख कस्ट कैके जौन सिक्षा डेहल बाबा, आब एकर सडुपयोग महि कर्ना बा कैह्के मनमे सोचटि चुपचाप रहि जाइट ।  समय अपन डगर निरन्टर बिट्टि जाइट् । रामदास अपन गाउमे परोढ पर्हैना मौका पा जाइठ् ओ गाउँमे मस्टर्वा कैह्के चिन्हे लग्ठिस । एक डिन मंगल रामदास के भोज कैना बाट अपन गोसिन्यासे चलाइठ् । ओ, कुछ डिन पाछे रामदास के भोज फग्नीसे हो जैठिस । मंगल के परिवार बह्रजैठिस ।  समय बिट्टि जाइठ् । रामदासके फेन लर्का बच्चा हुइठिस ओ सारा घरक जिम्मा मंगल रामदास हे सौंपडेहट् ।  रामदास भारि समस्यामे डेखा परट्। मनो हिम्मत नैहारठ् ओ घर जसिक टसिक चलाइठ्। ।  एक डिन रामदास फग्नीहे कहल, अरि गाउँमे किल काम कर्के घरक समस्या नैचलि । लर्का बच्चा परहैना घर डुवार चलैना बा । ओहेक मारे महिं कुछ डिन बाहर लागक परि । टब जाके गुजारा हुइ । इ सब बाट सुन्के फग्नी कहल गाउँमे काम नैकर्बो टे कहाँ जैबो?  रामदास कहल, सबजे इन्डिया जैठ मै फेन चल्जिम ।  फग्नी कलि, टु चल्जिबो टे मै कसिक घर चलैम ओ रहम ?  रामदास सम्झाइल, जस्टे सबजे रठै ओस्टके टे काहुन् ।  अट्रा सल्लाह कैके डुइचार डिन पाछे रामदास लागल इन्डिया कमाइ ।  अपन घर परिवार के खुसि खोजे घर परिवार छोर्के रामदास हुइल गाउँघरसे डुर । राट डिन काम, डेंहक पस्ना सुखाइ नै पैना, राटिक निंड डिनेक भुख मेटाइ नै पैना । डुखसे जुझ्टि, भुखसे लर्टि समस्या हटैना सपना पुरा कैना लक्ष्य लेके परडेस लागल रामदास ।  हरेक महिनक् पैसा घरे पठैटि रहठ् रामदास । फिर भि समस्यक समाढान नै हुइठिस र झन् टे समस्या बहर्टि जैठिस ।  रामदासहे स्कुल पह्राइक लग लेहल मंगलके रिन डुइ सौ से बहर्के बीस हजार पुग्गैलिस । इ सब डेख्के सुन्के असिन लागट् गरिब मनैन्के जिन्गि कुछ जिन्गि नैहो जसिन ।  यहोंर फग्नी गिटेम् मनक् बट्ठा सुस्करठः  कहाँ जाके ओराइट गरिबन्के डुखक सग्रा ।  कब सम रहेक परि अकेलि हेर्के अस्रक डग्रा ।  सुख डुखके बख्रा बराबर लगाइ नै जानल कि का,  लम्मा करल जिन्गिक डग्रा बिढाटा फेँ हरेक अँख्रा ।                                                                 कैलारी–२ बसौटी, कैलाली  

गजलः नैचाहि सोना चाँडि

गजलः नैचाहि सोना चाँडि

७४७ दिन अगाडि

|

१४ वैशाख २०८०

दिपक चौधरी असीम नैचाहि सोना चाँडि महिन मैयाँ कैना मन हुइलेसे  उहे मन मन्डिलमे मैंयक् बख्खारिक् ढन हुइलेसे।  रुप्या पैसा व सुग्घर रुप एक समान कह्ठै सब्जे,  जाट्टिसे आझ बा काल्ह नैहो माटिक् टन हुइलेसे।  ना लेके अइनुँ ना लेके जैबुँ इ मटलबि डुनियाँसे मै,  सङ्गे आइल अपन पिंजराफेँ छोर्जिम मरन हुइलेसे। बचन कान सुनट् मारलसे भारि चोट मुटुम लागट्, आँखिसे आँस बहट् छाटिक भिट्टर जलन हुइलेसे।  माटिक् सरिर माटिम मिल्जाइट पटै बा सब जहन,  आत्म उर्जाइट् डेंह लास ओर्हाइल कप्फन हुइलेसे।  जन्मना मुना प्राकृतिक नियम नाउँ अमर हो जाइठ्,  कौनो मजा कर्म सुन्डर कृटि व मिठ बचन हुइलेसे।                                 कैलारी–२ बसौटी, कैलाली  

मेर मेरके फुला फुलल् डेख्ठुँ 

मेर मेरके फुला फुलल् डेख्ठुँ 

७६० दिन अगाडि

|

१ वैशाख २०८०

दिपक चौधरी "असीम" प्राकृतिक बग्यामे मेर मेरके फुला फुलल् डेख्ठुँ  ओहे फुलामे जोग्नि, मढ्वा,भौंरा भुलल् डेख्ठुँ।  अपन बोलि भासा संस्कृति पहिरान छोर्के यहाँ,  लावा युबा हुक्रन बिडेसि संस्कारमे डुलल् डेख्ठुँ।  कट्रा सुहावान हमार अप्ने नाचकोर गिटबाँस बा, फेर काजे इ छोर्के फिल्मि डुन्यँम् झुलल् डेख्ठुँ।  डफ्ला मन्ड्रा, झाल मजिरा कस्टार हमार संगिट,  इ सब छोर्के बजारमे डिस्को डिजे खुलल् डेख्ठुँ।  कसिके लावा पुस्टाहे हमार अपन संस्कृति डेना हो,  एहे सोंचमे हमार पहिचान हेरैना डर नुकल् डेख्ठुँ।                                 कैलारी २ बसौटी, कैलाली

‘जिम्डारनक लाग ढ्यार कैगिल, आब आपन लाग कर्ना हो’

‘जिम्डारनक लाग ढ्यार कैगिल, आब आपन लाग कर्ना हो’

७६९ दिन अगाडि

|

२२ चैत २०७९

मानबहादुर चौधरी बर्दियक् ठाकुरबाबा नगरपालिकाके नेउलापुर गाउँम इह चैत १९ गते  द्वन्द्व पीडित परिवारहुकन भेटघाट कर्ना क्रमम डगरिम नेङ्गटि रहुँ । बुह्राइल अन्हार, टाङ्ग भरुवा डुनुवर छिट्वा झुलाइल, आपन सुरम नेङ्टि रहल बुह्राइल पुर्खासे से मुटभ्यार हुइल । मै बोल्नु, ‘बुडु कहाँ से आइटि रु कहाँ जाइटि रु’ जवाफ म उहाँ कल ‘सिढ्रा बेच गैल रहुँ । घर जाइटु’ कल ।  अच्चम्मित हुइटि पुछ्नु । ‘कै बरस पुग्ली, का नाउँ ? गाउँ कहाँ हो ?’ उहाँ कल रगविर थारु नाउँ हो । टकिया गाउँ हो । ८० बरस पुग्गिनु ।’   महिहन अच्चम्मित हुइटि डेख्क उहाँ कल, ‘महिहन सब जान अस्ट कठ । उमेर कठु ट झन अचम्म पर्ठ । बुह्राइल मनै घरहँ रना हो । बिसैना हो । घरमन कर्ना मनै पल हुँइहि जे कठ । महिहन ओसिन नि लागट । हाँठ पक्ख्रा चलटसम आपन लाग अपनेहे कर्ना हो । छिट्वा म टाँग भरुवा बोक्ख गाउँ गाउँ घुम्टि सिढ्रा ब्याच भिर्लक आठ बरस हुइल । डिनक २ हजार कमाही हुइट । हुइल कमाही बैंकम ढर्ठु । दुःख बेरामम ओ समस्याम काम लागठ । प्याटिम पट्ठरी परल रह । अप्रेशन ओ बिर्वा कराइ ब्याला डेढ लाख  लागल । कमाही कर्ल रहुँ ट, काम लागल काहुँ, रिन नि लागल, बुह्रागिनु कैख घर परल रटु ट कहाँ पइटु । लर्कापर्कन के आस कर परट ।  कोइ कर्ट कि नाही ? जाँगर चलटसम कर्ना हो । ओस्ट नि रना हो । मै ट मुक्त कमैया हुइटु । जवानी म जिम्डारनक लाग ढ्यार कैगिल । आब आपन लाग कर ब्याला झन जोस जाँगर आइट । लर्कापर्का आपन करट । मै फे स्याकटसम आपन लाग कर्ना हो कना मन कहट ।’ बुडु रगबिरके बाट सुन ब्याला भिट्टरसे मन फुह्वाइल । चार बीस उमेर काट्स्याकल टब फे जंग्रार ‘रगबिर बुडु’ के बाटले मनम बहुट्ट उर्जा आइल ।

अइ डैया रि , भाग्गैलि चमेली ?

अइ डैया रि , भाग्गैलि चमेली ?

७७० दिन अगाडि

|

२१ चैत २०७९

सोम डेमनडौरा उल्ट पुर्हान बर्कि ओ बर्का भागल् बाट । हुँक्र कहाँ भागल् बाट किउ फे पटा नि पैल हुइट । हुकन्हँक घर रोजडिन लघुवित्तक कर्मचारी अइठिन् । मने रोज ड्वार टाँटि लागल् रठिन् ।  आँजर पाँजरक मनै फे डु टिन दिनसे ओइन ह नि डेख्लक बट्वैठ । किउ किउ ट नेपालगन्ज बिर्वा कराई गैलक् बट्वइठ । ओठ्यका मनै फे हुँकनसे परिसान रल्ह । हुँक्र फे हुकन्हँक खोजिम रठ ।  लघुवित्तक एकठो फिल्ड कर्मचारी महा परिसान रहठ् । असिन पसिन डेख परठ् । अन्ह्वार गुस्साले भरल् डेख परठिस् । एकदिन ट आपन छोट्कि मुबाइल् पटक डिहल् रह रिसले । फेरसे टुक्रि टुक्रा बिट्वारठ् ।  शुरुम श्यामलाल कना मनैया चिल्गारी लघुवित्तमसे समुह बनाइ आइल रह जोतपुर गाउँम । मनैन् जुटाइक लाग ऊ बरघर्यक सहयोग लिहल् रह । बिना चाय पानी खवइल डु घन्टासम् मनैन् बैठाइल् ।  अन्तिमसम् जम्मा बार ठो मनै बचल रल्ह । का का बट्वाइल, मनै बुझ्बे नि कर्ल । बस्, रिनके लग पैसा केल बुझ्ल । किउ किउ ट पैसा मिलठ् कि बाह्रठ् कैक बुझ्ल । जे जे इह बुझल् हुँक्र सुन्टि रल्ह । ऊ कर्मचारीहँ डु मैन्हा लागल् रहिस् एकठो समुह बनैना । टब बल्ल वाकर नोकरी फे पक्का हुइल् रहिस् ।  मनै ढिर ढिर पैसा जम्मा कर लग्ल । बचतक महत्व फे बुझ लग्ल । हरेक मनै लघुवित्तक समुहम जैना हौस्याई लग्ल । ना कटि कटि जोतपुरम केल टिनठो समुह बन्गैल् । जन्नी मनै एक्क मेरिक पहिरन लगाक समुहम बचत कर जाइँठ् । उहाँ जाक हुँक्र पैसक महत्व बुझ लग्ल । आपन लर्कापर्कन्हँक लाग बचाइ परठ् कैक बुझ लग्ल ।  आब मनै ढिर ढिर रिन लेक छोट छोट डुकान चलैना सिख लग्ल । किउ किउ सुवर पल्ना, छेग्रि पल्ना, टिना खेति कर्ना सिख लग्ल । किउ किउ ट उह रिनले उप्पर फे उठ्गैल ।  किउ किउ भर बचत केल करँठ् । किउ किउ कहँठ् जट्रा रिन लेबो ओट्र फाइदा हुइठ् । हमार पैसा बाह्रठ् कैक । किउ किउ जुन रिन कटि कि डर लागिन् । असिहँक रिन लेना, बचत कर्ना, रिन लेक छोट छोट ब्यापार व्यवसाय कर्ना फे मनै सुढ्यैटि गैल । चिल्गारी लघुवित्त उप्पर उच्यैटि गैल् । ओम्नक कर्मचारीन फे उच्यैटि गैल ।  कुछ समय पाछ जोतपुरम हेलिकप्टर लघुवित्त आइल् । और रेल लघुवित्त आइल् । डोस्र रकेट लघुवित्त आइल् । हेलिकप्टर लघुवित्त अइटि कि हम्र घर बनैना रिन सहुलियतम डेबि कहल् । रेल लघुवित्त हम्र मोटर साइकिल किन्ना रिन सहुलियतम डेबि कहल् । रकेट लघुवित्त हम्र जग्गा किन्ना रिन सहुलियतम डेबि कहल् । यि सुन्क मनै ट भकाभक सक्कु लघुत्तिक सदस्य बन लग्ल ।  एकठो समुहक सदस्य चमेली अर्थात् उल्ट पुर्हान बर्कि कलि– “मै ट चिल्गारी लघुत्तिम सदस्य बाटु जे सर । महिका हेलिकप्टरम फे सदस्य बन मिलि ?” एकठो समुहक सदस्य चमेली अर्थात् उल्ट पुर्हान बर्कि कलि– “मै ट चिल्गारी लघुत्तिम सदस्य बाटु जे सर । महिका हेलिकप्टरम फे सदस्य बन मिलि ?” मिलि नि का कर नि मिलि । चहा जैठो लघुवित्त अइलसे फे ओम्न सदस्य बन मिलि । टर हमार लघुवित्तम सब्से मजा ब्याज बा । सब्से लिरौसिसे पैसा मिलठ् । रिनक ब्याज फे कम बा अउर लघुवित्तसे ।” चमेली अउर लघुवित्तम फे सदस्य बन्ना हौस्या गैलि । असिक करठ् करठ् चारठो लघुवित्तम सदस्य बन्गैलि । एकठो लघुवित्त ट हुकहिन केन्द्र प्रमुख बना डेलिन् । उ डान डान पैसा फे पाइ लग्लि ।  मनै आब, रिन लेना सिपार हो गैल रल्ह । लघुवित्तक कर्मचारी ओ संस्था फे बरा फुन्याइल बिल्गाइँठ् । रिनसे सम्बन्धित मेर मेह्रिक कार्यक्रम लान लागल् लघुवित्त । आब ट लघुवित्तक जुझिजुझा हुइ लग्लिन् । के ज्यादा रिन लगानि कर स्याकठ् ? क्याकर ढ्यार समुह रहठ् ? क्याकर पुँजी ज्यादा रहठ् ? अस्ट अस्ट जुझिक जुझा हुइ लग्लिन् ।  एकदिन रम्फली रेल लघुवित्तक कर्मचारीसे चुप्पसे सल्ला लेलि, “मेडम म्वार छावक भ्वाज बाटिस् । हमार पैसा नि पुगठो । रिन मिलि कि नाइ पुछटहुँ ?” कर्मचारी एकघरि हेर्लि । फेर जवाफ डेलि,अउर जहन ना सुनैहो इ बाट । मिल्ना ट नि मिलठ् । रिन ट खास कैक व्यापार, व्यवसाय ओ उत्पादन बह्राइक लाग लेना हो । टर टुँ टिर सेक्ना मनै हुइलक ओर्से डिह सेक्जाइ । लोकल मुर्गि पालन कैक लेउ ना । टुहाँर घर लोकल मुर्गि फे पलि बाट । या ट सुवर पालन कैक लेउ ।”  असिक रम्फली रिन पा गैलि । आपन छावक भ्वाज ढुमढराका कर्लि । जठ्याक सिकार खाउ । मनै कहँठ, रामोराम यि मेरिक सिकार कहुँ नि खा गैल् रह । बर्का डर्वा भर भर यठहुँक यठहुँक चलाइठ् जे काहुँ कटि डुनु हाँठले डेखाइठ् ।  मनै आब जरम डिन मनाइक लाग, बजार ख्याल जाइक लाग, टिउह्वारम लौव लौव लुग्गा, गर गहना किनक लाग रिन लिह लग्ल । लघुवित्त फे भक्काभक रिन डिह लागल् । लघुवित्तम कर्मचारी संख्या फे बाह्र लागल् । लघुवित्त स्वाँच कि जनता धनी हो गैल । सब जनता सचेत हो गैल् बाट । खास कैक जन्याँवन ट झन् थारुन्से समझदार हो गैल् बाट ।  एकदिन केन्द्राध्यक्षक बैठकम सब्से ढ्यार रिन लिहुइया, सफल उद्यमी कैक १० जहन सम्मान कर्लिन् । असिक करबेर महिलनम झन् हौसला बह्र लग्लिन् ।  चमेली कुछ चलाख रहि अउर जहनसे । उ केन्द्र नं. १६ क प्रमुख फे रल्हि । उ अचानक हेराइल् रहि । जब उ हेरैलि ट समुहक अउर सदस्यन् किस्टा ओ ब्याज बुझैना कर्रा पर लग्लिन् ।  लघुवित्तक कर्मचारी महिलन गर्याई लग्ल, “रिन खाइ बेर मजा लागठ् जे । आब टिर्ना गाँर फाटटा । आपन घरक मुर्गि चिङ्ना, सुवर माकर बेचो ओ रिन टिरो । ज्या कैक हुइटा रिन टिरो । अउर मै कुछ नि जन्ठु ।” रिन उठाइ नि सेक्लसे फिल्डक कर्मचारीन फे मन्का गारि पाइँठ् आपन हाकिमनसे । रामेश्वर हाकिम गर्याइल् रह, “आपन गठ्रि मोट्रि लेल फिल्डम रहो । कि ट आपन डगर लागो । रिन उठाइ नि सेक्ठो ट टुन्हँक काम का बा ?” फिल्ड कर्मचारी रामलाल राटभर निडाइ नि स्याकल रह उ राट । जागिर छोर्क जाउँ, बुह्राइल् डाइ बाबक् बिर्वा करैना पैसा कहाँसे जुटैना हो । रिन उठाइ जैबो समुहक सदस्यन बिन पैसक अइठ । किउ सदस्यन भागल् बाट, सम्पर्कम नि हुइट । भारि कर्रा रहिस् रामलालहँ ।  समुहक महिलन बैठक बैठ्ना डिन ना आए कनाहस् लागिन् । बरा हालि आइहस् लागिन् । फेर बैठक बैठ्ना डिन आ पुगठ् ।  चमेली ऊ डिन फे नि रहठ् । कैयो जे बिना पैसक आइल् रठ । लघुवित्तक कर्मचारी पालिका पाल्या बलाइठ्, “अस्टुर्नी, टुहाँर यि फ्यारा किस्ता टिर्ना बा । दश हजार किस्ता ओ पन्द्र सय ब्याज बुझाउ ।” अस्टुर्नी–“म्वार ठे पैसा नि हो मेडम ।” कर्मचारी झोंक्का गैल, “टिर नि सेक्लसे ट रिन का कर लेलो ? लाज सरम मानो । चहा जहाँसे पैसा लानो, टर किस्ता ओ ब्याज ट टिरहिक परि ।” “म्वार आपन लाग लिहल् रिन नि हो मेडम । चमेली म्वार नाउँसे लेलि । उ कैयो डिनसे घर नि हुइटि । म्वार ठे पैसा नि हो । कसिक बुझा डेना हो ?”                                                                                                                                     खिस्साकार सोम डेमनडौरा यि सुन्क समुहक सक्कु सदस्यक गाइमाइ गाइमाइ कर लग्ल । उ कहटा महिका फे पचास हजार रिन लिह्वैल बा । अउर कहटा महिका साठी हजार लिह्वैल बा । पटा लागठ् कि समुहक पच्चिस जान सदस्यन मका उन्नाइस् जहनसे असिहँक पैसा खेलैल बा । असिख पटा चलल् कि चमेली ट लघुवित्तक कर्मचारीहँ फे पटा नि लग्ना मेरिक सक्कु सदस्यन्क नाउँसे रिन खेलैल बा । उ आपन संघर्यनसे रिन माँगबेर पुल्यैल रह । कबु बजारसे डोहरा लान्डेना, कबु केक्रो लाग एक ज्वार चप्पल लानडेना, कबु टिकुनियासे सारी किन्क लान्डेना कर ।  ओस्हँक पालिक पाल्या आपन घर सिकार भाट खाए बलाए । असिक करठ् करठ् सबजहन मख्ख पर्ल रह । हुकन मख्ख पार्क हुकन्हँक नाउँम हुकनसे रिन लिह्वैना ओ अप्न खेलाए । जब चमेलीक ठे पैसा कम पर्लिस्, सक्कु लघुवित्तम राउन्डिङ्ग बिगर्लिस्, टब पैसा टिर नि स्याक लागल् ।  जेकर जेकर नाउँसे चमेली रिन निकर्ले रहे, टे पहिल फेरा पटा पाए । ओकर मँुहेसे निक्रे, ‘अइ रि डैया, भाग्गैलि चमेली ?’ सब्का सब्क डिमाग खराब ।  यहोंर देशक अर्थतन्त्र धरासायी बा । उहोंर सक्कु जनता रिनम बाट । लघुवित्तक सदस्यन कहाँ पाक रिन टिरुँ कना बाटिन् । देशम बैंकक रिन मिनाहा कर परल् कना मेरिक आन्दोलन मचटा । किउ बैंकहँ गर्याइठ् । किउ लघुवित्तहँ गर्याइठ् । गाउँक मनै चमेलीहँ गर्यैठ ।  २० चैत २०७९ । जोतपुर, बर्दिया   

छिनार जन्नि

छिनार जन्नि

७७१ दिन अगाडि

|

१९ चैत २०७९

सोम डेमनडौरा पन्ज्रक घरम ढोल डमैया बाजटह । भख्खर एक घचिक हुइल् रहिन् डुल्हि पठैलक । उह मार सुनसान हस् फे हुइटह । उह ब्याला अचानक गेलगेल्ह्यँट् घ्याँचा बोल्लक आवाज सुन्ठि चिल्रहान बर्कि । हड्बडैटि डौर्ठि बनघुस्रान घर । झन्न अउर जे फे सुन्ल रल्ह ट बचा डर्ल ।  छिहट्टर बर्सक बुह्र्वा लस्रिम झुल गैल रह । लबरुक यि टेस्रा फ्यारा हुइटिस् मुव गैलक् । बनघुस्रान घरम बरा लम्मा समयसे झग्रा हुइटि आइल् बाटिन् । टर्ना भ्वाज करल् एक बरस पाछ असिन समस्या बझ्टि बाटिन् । हुँकन्हँक टिनठो छावा छावा बाटिन् । लबरु टिन नट्यनक बुबा हो । उह जमानमसे लबरु पावरवाला ठुल्का चश्मा लगाइठ् । चश्मा कानम निअँट्कना हुइलक ओर्से डोर्या कस्ल रहठ् । वाकर जन्नि बिट्लक फे दश बरससे ढ्यार हो चुक्लिस् ।  लबरु भख्खर चार बरसक रह, टबसे आपन बाबक सँग आपन किसन्वक गैया चह्राई जाए । कुछ भारि हुइल् ट आपन किस्नान् घर भेंरउह्वा लगा डेलिस् बाबा । हुँक्र डुनु जे गैया भेंरी सँग चह्राई लग्ल ।  ऊ आपन डाइ बाबक् मैया ढ्यार बरस् पाइ नि स्याकल् । भख्खर ट १४ बरस्क हुइल् रह, वाकर डाइ बाबा पालिक पाल्या संसार छोर्डेलिस् । गैया भेरिनक सँगसाथले सयान हुइल् लबरु ।  लबरुक भ्वाज उह किसन्वा कर्डेलिस् । लववँर्या फे टुवर रह । लान्क परछ् डेलिस् । बहुट बरस् पाछ हिँकन्हँक एकठो छावा हुइलन् । मलिक्वक गारी भुवा, रोग भुँख, बट्ठा सारा भुलागैल छावा पैलकम ।  लबरु एकचो एक बगाल गैया लेल आइटह । गैया कर्यैना जुन हो गैल रह । डख्खिन ओंर्से भुर्वा महलिक मलिक्वा आइटक ट्याक्टर लेल । कैयौचो टिं टिट् पारल् । लबरु हालहाल गैया भगैना कोसिस करल् । मने गैया पान्जर नि लागठ् ।  ओहोर भुर्वा मलिक्वक् झ्वाँक उठ् गैलिस् । लबरुक कल्लर पक्रठ् । ट्याक्टरम बैठाक एक हाँठ्ले घुस्सा लगैटि लैजाइठ् । बिचारा लबरु मुन्टा कन्ढम अँट्काक हाँठ जोर्ल पलि रहठ् । पावरडार चश्मा डगर मुलुर मुलुर हेर्टि रहठ् । मलिक्वा आपन कोठर्वम लैजाक चप्काले मन्का पिटठ् । पिट्वा पाइल बिचारा बल्जब्रि घर पुगठ् । एक महिनासम् मजासे वाकर आंग नि टंग्रल रहिस् ।  लबरुक छावा बागलुङ्गसे कमाक भख्खर आइल् रठिस् । कमाक अइलक राट लबरु गहिँक्क पिटावा पाइल् रह आपन छावासे । हुइना ट इहिँसे पैल्ह फे डु चो पिटावा पा स्याकल् । टर यि फ्यारा बहुट नि मजासे लछार पटार कराक पिटावा पाइल् रह । नट्या आक बचैलिस् । वाकर पर्गा लगुइया एकठो उह नट्या बाटिस्, जे आपन बुबक जिना आस बह्राइस् । लौंरा आपन बाबाहँ कह फे– अट्रा बुह्राइल बुबा ह का कर मठ्र्या कैक ।  “छावक ठे कहठ् कि ससुर्वा डब्वाट अइठ हुँ । मै अट्रा बुह्राइल मनै, मुना डिन आ स्याकल् मनै, आपनअ पटोइह्य असिक कसिक कर स्याकम भैन ? म्वार छावा महि बिन पुछ्ल आपन जन्निक बाटले महि मार लागठ् । महि काट डेम कल रह । उह मार, कटावा पाइल् से ट अपन्हे मु जैम कना लागल् ।” ऊ डिन बहुट नि मजासे गर्याक आपन बाबा पिटल रह घुमल्या ।  “कुक्कुर हुइट्या टैं । बाबा रट्या ट असिक कर्ट्या ? म्वार जन्नीहँ कहाँ छिन्ड्राइट् डेख्ल्या ? आपन पटोइह्य टैं असिन सोंच्ठ्या ? आभिन् ट टैं अपन्हे गैल् रह्या हुँ म्वार जन्नी हँ डाब । लाज सरम नि हो ट्वार, आपन पटोइह्यसे असिक कर खोज्ठ्या ?” लबरु बुह्वक बोलि फे नि अइठिस् । आपन छावा असिक आरोप लगाक पिट्लकम । बल्जब्रि मुह खोल्क कह ख्वाजठ् ।  “मै कुछु नि कर्ल हुँ छावा ।” “आभिन कुछु नि कर्ल हुँ कठ्या ?” घुमल्या एक लाट गमसे डिहठ् ।  जन्नी हालहाल घुमल्या ह पक्र अइठिस् ।  “ना मारो अट्रा बुह्राइल् बाबाहँ । असिक ट नि कर्ना हो ।” “डेख्ल्या ! टैं असिक कर्लसे फे ट्वार पटोइह्या टुहि कट्रा मैया करठ् । आबसे सुढर जाइस् । जट्रा जिना बा, जसिक जिना बा जि ल्या । उ घरक भ्वाज ओराई ड्या । ट्वार अन्टिम दिन रहि । ट्वार मुँरि काट्क ट्वार ग्वारम ढर्डिहम् । ज्या ज्या घिंच्ना इच्छा बा घिंच डार ।” लबरु बिचारा भगवान् बाट कि नि हुइट कनाहस् लग्लिस् । कौन जुनीक पाप काट परटा कनाहस् लग्लिस् । छुटिहँसे भेंरी गैया चर्हैलक, छुटिहँम डाइ बाबा बिट्लक । आब आक आपनअ छावासे पिट्वा पैना, पटोइह्यसे हेलहा करावा पैना, यि का करम् हो भगन्वा कैक स्वाँच ।  हुइना फे हो, वाकर पटोइह्या कब्बु फे मजासे खैना पिना नि डेलिस् । छावा पटोइह्या सिकार लन्लसे हड्डिहा, ग्वारा मुन्टा वाकर लाग छोर्डिहिस् । कबु काल ट उहिँका भाट फे नि पुगिस् । कैयो राट ट भुँख्ल घरिक सुइ कटाइल् ।  लबरु स्वाँचल्, आपनअ छावासे कटावा पाइल्से ट मै गर्झुल् मुजैम् । म्वार छावा का जे पाप काम करि । बस् इह कारनले लबरु लस्रिम झुल गैल् रह ।  ड्वासर डिन केस बरघर्यन ठे पुगल् । बर्का बरघर्या बुह्र्वा सुनसान ठाउँम लैजाक अकल्हे बैठाक गँरझुल् मुव गैलक कारन पुछ्ल ।  घुमल्या एक घरिक भल्भल्ह्यँट आँस गिराइल् । फेर कट्कटाइल् गम्छाले आँस प्वाँछल् ।                                                                                                                                     खिस्साकार सोम डेमनडौरा “का कर्बो भैन । म्वार करम अस्ट फुटल् रह काहुँ । आपनअ छावा पटोइह्यनसे पससे ज्याडा घिनावा पैनु । पिटावा पैनु ।” बरा लम्मा साँस लेटि लबरु बट्वाइ लागल्, “हेरो भैन, म्वार पटोइह्यक ठे अउर मनै अइठ । म्वार छावा बाहर कमाइ जैटि कि हिँक्र अइठ । मै आपन आँखिक सामने डुचो भेटा गैल बाटुँ । पटोइह्या महि ढम्क्याइल् फे आपन छावक् ठे ना बटाइस् कैक । कहुँ बाट खुलि ट जिन्डा नि रब्या कैक कहल् ।  आपनअ पटोइह्या म्वार घरम असिक करबेर महि मजा लागि भैन ? टबहँसे म्वार पटोइह्या महिका ड्याख नि स्याकठ् । म्वार छावक् ठे उल्टा उल्टा बटा डिहठ् ।” “मतलब ?” “छावक ठे कहठ् कि ससुर्वा डब्वाट अइठ हुँ । मै अट्रा बुह्राइल मनै, मुना डिन आ स्याकल् मनै, आपनअ पटोइह्य असिक कसिक कर स्याकम भैन ? म्वार छावा महि बिन पुछ्ल आपन जन्निक बाटले महि मार लागठ् । महि काट डेम कल रह । उह मार, कटावा पाइल् से ट अपन्हे मु जैम कना लागल् ।” १९ चैत २०७९ । जोतपुर, बर्दिया