साँच्चै, अशोक दाइ ! तपाईको कलममा के छ, हँ त्यस्तो जादु ?
६३ दिन अगाडि
|
४ साउन २०८१
राष्ट्रियस्तरको पत्रिकामा मेरो पत्रकारिता यात्राको शुरुवात स्पेशटाइम दैनिकबाट भएको हो । त्यो अवसर पत्रकार साथी कृष्णराज सर्वहारीबाट प्राप्त भएको हो । यसैले पनि उहाँ धन्यवादको पात्र हुनुहुन्छ । म त्यतिखेर त्रिचन्द्र कलेजमा अध्ययन गर्ने भए पनि भाइ मानबहादुर रोकायाको कोठा कीर्तिपुरको नयाँ बजार रहेको हुनाले म कीर्तिपुरको नयाँबजारमा बस्थेँ ।
त्यो बेला हिमाली मुस्कान मासिक पत्रिका जो साविक कर्नालीको पहिलो दर्ता पत्रिकासँग आबद्ध थिएँ । यसका साथै हातेमालो साहित्य समाज बनाएर हुम्लाका केही युवाहरू जग भण्डारी, राजबहादुर रोकाया र बसन्त रोकायासँग मिलेर हुम्लाको पहिलो हवाई पत्रिका हुम्लाश्रीको प्रधान सम्पादकको जिम्मेवारी र भूमिमा रहेको थिएँ । त्यसको लागि म पत्रिका पसलहरूमा चहारिरहन्थे ।
त्यही क्रममा नयाँ बजारको एक पत्रिका पसलमा मित्र कृष्णराज सर्वहारीजीसँग भेट भएको हो । उहाँ दाङ निवासी हुनु भएकोले पनि भावनात्मक रुपमा सम्पर्क बढ्दै गयो । त्यसपछि विभिन्न प्रकारका हवाई पत्रिकाहरू आदानप्रदान गर्ने क्रम बढ्दै गयो । साहित्यिक तथा पत्रकारिताका कुराहरूको बारेमा जानकारी आदान प्रदान हुँदै गयो । त्यो बेला स्पेशटाइम दैनिक प्रकाशन हुने भएकोले उहाँकै सम्पर्क स्रोतबाट म हुम्ला जिल्लाको संवाददाता हुन पुगें र विभिन्न राष्ट्रियस्तरका पत्रकारहरुसँग चिनजान हुने क्रम बढ्दै गयो । मेरो सलग्नता पनि बढ्दै गयो । यसको श्रेय मित्र सर्वहारीजीलाई जान्छ ।
म जे जसरी र जुन उत्साह, उमंग र उल्लासका साथ स्पेशटाइममा आवद्ध भएँ तर गोली विनाको शिकार, बोली विनाको मान्छे, झोली विनाको यात्री, सोली विनाको व्यापारी र खोली विनाको पानी झैँ म रित्तो, खाली, कच्चा, काँचो र अल्लारे रहेछु । त्यहाँ काम गर्दा मेरो अगाडि विशाल नारा, न्यालु, चाङ्ला, चंखेली, मुने, डाँफे, घुच्ची र हाउडी जस्ता विशाल हिमशिला जस्ता हिमालहरु अजंग भएर पो उभिएका रहेछन् । म त निस्सासिएँ, आत्तिएँ र भक्कानिएँ तर पत्रकार बन्ने मनको तलतल र धोको मार्न सकिन ।
म जे जसरी र जुन उत्साह, उमंग र उल्लासका साथ स्पेशटाइममा आवद्ध भएँ तर गोली विनाको शिकार, बोली विनाको मान्छे, झोली विनाको यात्री, सोली विनाको व्यापारी र खोली विनाको पानी झैँ म रित्तो, खाली, कच्चा, काँचो र अल्लारे रहेछु ।
त्यहाँ नाम चलेका राष्ट्रिय स्तरका पत्रकारहरू श्री आचार्य, नयनराज पाण्डे, करुणानिधि शर्मा, नवराज गौतम, गोबिन्द पोखरेल, प्रशान्त अर्याल, अशोक श्रेष्ठ, केदार कोइराला, चंकी श्रेष्ठ (हाल अभय श्रेष्ठ) लगायतका धेरै व्यक्तित्वहरूसँग नजिक हुन पाएँ । उहाँहरूले प्रयोग गर्ने र लेख्ने पत्रकारिताका सामान्य प्राविधिक शब्दावलीहरू समाचार, न्यूज, हार्डन्यूज, सफ्टन्यूज, आर्टिकल, फिचर, एङ्करन्यूज, स्कुप न्यूज, प्रिन्टलाइन, बाइलाइन, डेटलाइन, डेडलाइन, क्याप्सन जस्ता शब्दावली नयाँ भए पनि मलाई यी शब्दहरूले मोहनी लगाउन थाले तर तर यी शब्दहरू खै के कुराको तारतम्य नमिलेर हो वा केले हो मैलै चार पाँच महिनासम्म खोजेर पनि पाइन तर खोज्न भने छोडिन ।
लाटो गाउँको गाँडो तन्नेरी झैँ हिमाली मुस्कान पत्रिकाको स्थानीय संवाददाता भएकोले बोन धर्मको अवशेषभित्र हुम्ला भन्ने लेख लेखेर पत्रकारको नामसँग मेरो नाम जोडिन थालेको थियो । स्थानीयस्तरमा गहिरो लेख लेख्ने भनेर अगुवाहरूले पनि बधाईका साथ प्रोत्साहन दिन थाल्नु भएको थियो । यसबाट एक त जिल्लामै नौलो पेशा र आकर्षण हुने अर्कोतिर स्वतन्त्र र जिम्मेवार भएर काम गर्नुपर्ने कुराहरूले म झनै आकर्षित हुँदै गएँ । अध्ययन पनि बढाउँदै गएँ । सम्पर्क सूत्रको पनि विस्तार गर्दै गएँ ।
अग्रज पत्रकार दाजुहरू दैनिक र साप्ताहिक पत्रिका पढेर नमुना खोज भन्ने सल्लाह दिनुहुन्थ्यो तर काँ, के, कसरी खोज्ने केही थाहा पत्ता थिएन । कागलाई बेल पाक्यो हर्ष न विस्मात भने झैँ म त कुहिरोभित्रको काग झैँ रुमलिएको थिएँ । तापनि पत्रकार बन्ने लालसाले च्यापिरह्यो, चिमोटिरह्यो, पछ्याइरह्यो र आजसम्म पनि पत्रकार बन्ने लालसाले पछयाइरहेको छ । कसरी पत्रकार बन्ने, जसरी पनि पत्रकार बन्ने अठोट बढ्दै थियो, त्यो बेला । र, यो बेला पनि ।
रात दिन लेख्यो न छेऊ न टुप्पो । न त समाचार न त आर्टिकल । न त लेख न त रिपोर्ट र त न हुन्थ्यो फिचर तर पनि लेखि रहेँ, निरन्तर लेखि रहेँ र लेखि रहेँ । अहिलेसम्म लेखिरहेको छु । एक असल पत्रकार बन्ने लालसाले लेखिरहेको छु । दाईहरु अशोक श्रेष्ठ, नयनराज पाण्डे, गोबिन्द पोखरेल, करुणा निधि शर्मा, प्रशान्त अर्यालहरूले उत्साह थप्दै ओहो भाई दुर्गमका धेरै कुराहरू नयाँ नयाँ होलान् । यसलाई मिलाएर यस्तो लेख, उस्तो लेख, यसरी लेख, त्यसरी लेख तर खै ? कसरी लेख्ने थाहा छैन । न त सीप छ । न त रुप छ । मात्रै छ अठोट र उत्साह मात्रै । र त मैले लेखि रहेँ, लेखि रहेँ र लेख्दैछु आजसम्म पनि र लेखिरहनेछु पछिसम्म पनि ! त्यसैको परिणाम स्वरुप हालसम्म हुम्लाको साहित्यिक पत्रकारिताको क्षेत्रमा लागेर एक दर्जन पुस्तक पनि प्रकाशन गर्न सफल भएको छु ।
खोज्न थालेँ— सीप, प्रविधि, विधि, विधान र नयाँ कुराहरू पत्रकारिताको ? चाहार्न थाले काठमाडौंमा भएका पुस्तक पसलहरु । परिचय दिन थाले स्पेशटाइम दैनिकको हुम्ला संवाददाताको नाममा । न त छेउ न त टुप्पो भेटाएँ । तापनि लागि रहेँ अक्षरहरुको खात, पोको, डल्लो बोकेर स्पेशटाइमको केन्द्रीय कार्यालय पानीपोखरीमा प्रत्यक्ष र हुम्लाबाट हुलाक र फ्याक्सबाट पनि ।
दुर्गमको ठिटो देखेर दाजुहरू अशोक श्रेष्ठ समाचार प्रमुख, नयनराज पाण्डे शनिवार विशेष स्पेश विशेष लगायतहरूको हातमा त्यो अक्षरको डल्लो, पोको र खात पुगेर छानिएपछि समाचार, फिचर, लेख र रिपोतार्ज समेत भएर सुन्दर रुपमा प्रकाशनमा आउन थाले । म त तीन छक्क पर्थे । खै के कसरी लेखिएको हो । मलाई कहाँबाट करेन्ट लागेको हो कि जादुले छोएको हो ? म आफै मनमनै तिर्मिराउने पुग्थे ? डराई डराई अग्रज दाइहरुलाई सोध्थे, मैले त अक्षरको डल्लो मात्र दिएको थिएँ, यो कसरी भयो ? उहाँहरु भन्नु हुन्न्थ्यो यही त हो पत्रकारिता, म त अचम्म हुन्थे ? मलाई पत्रकारिताको चुम्बकीय शक्तिले तानिरह्यो र आजसम्म पनि तानिरहेको छ । यो एक हैन, दुई दशक हुँदै तीन दशकतिरको लामो समयसम्म पनि ? मैंले त्यो बेलादेखि त्यस्तै प्रकारले लेख्न प्रयास र अभ्यास गरिरहेको छु । सिकिरहेको छु पत्रकारिताका विविध विधा र सीपहरुलाई । अझै मरेको छैन पत्रकारिता प्रतिको मेरो तिब्र चाहना अर्थात् प्यासन ।
धेरै समयपछि मलाई थाहा भयो– पत्रिकाहरुमा त त्यसलाई अझ राम्रो बनाउनका लागि एडिटर अर्थात् सम्पादक, कपी एडिटर, समाचार प्रमुख, कार्यकारी सम्पादक, डेस्क सम्पादक, चिफ रिपोर्टर, रिपोर्टर, स्टिङ्गर आदि आदि हुने रहेछन् । त्यो पत्रिकाको समाचार प्रमुख त अशोक दाइ (हाल उहाँ हामी माझ हुनुहुन्न्) हुनुहुँदो रहेछ । स्पेश विशेषका नयनराज पाण्डे (लु र उलार जस्ता धेरै चर्चित उपन्यासका उपन्यासकार) र अरु प्रशान्त अर्याल (नेपाल साप्ताहिकका प्रधान सम्पादक हुँदै कान्तिपुर टेलिभिजनका प्रमुख समेत हुनुभएको), केदार कोइराला, गोबिन्द पोखरेल, करुणानिधि शर्मा, नवराज गौतम र चंकी श्रेष्ठलगाायत विभिन्न पत्रकारहरू हुनुहुन्थ्यो । उहाँहरूकै तिलस्मी हात र सीपयुक्त कलमबाट त्यस्तो भएको रहेछ ।
टाढा अर्थात् दुर्गमका कारण म काठमाडौं जाँदा मेरो सम्पर्क प्रत्यक्ष रुपमा समाचार प्रमुख अशोक दाइसँग हुन्थ्यो । उहाँ अति व्यस्त भएर पनि मलाई धेरै समय दिनुहुन्थ्यो । म अक्षरको पोको उहाँलाई बुझाउँथे । मैले चार पाँच पल्ट लेखेर पनि अक्षरको खात भएको त्यो सामाग्रीलाई भोलिपल्ट उहाँको हातबाट राम्रा राम्रा र सुन्दर समाचार, लेख र फिचर भएर प्रकाशन हुँदा म अचम्म पर्थे ।
टाढा अर्थात् दुर्गमका कारण म काठमाडौं जाँदा मेरो सम्पर्क प्रत्यक्ष रुपमा समाचार प्रमुख अशोक दाइसँग हुन्थ्यो । उहाँ अति व्यस्त भएर पनि मलाई धेरै समय दिनुहुन्थ्यो । म अक्षरको पोको उहाँलाई बुझाउँथे । मैले चार पाँच पल्ट लेखेर पनि अक्षरको खात भएको त्यो सामाग्रीलाई भोलिपल्ट उहाँको हातबाट राम्रा राम्रा र सुन्दर समाचार, लेख र फिचर भएर प्रकाशन हुँदा म अचम्म पर्थे । अनि भाइहरू मान (मानबहादुर रोकाया, ऊ अहिले हुम्लाको पहिलो विद्यावारिधिकर्ता भएको छ), विदुर (कोरियामा विद्यावारिधिकर्ता), देवेन्द्र (अनुवांशिक इन्जिनियरिङ्गमा विद्यावारिधिकर्ता), आविष्कार (विद्यावारिधिकर्ता), उत्तम ( विद्यावारिधिकर्ता)हरू सोध्थे, दाइ के तपाईले नै लेख्नु भएको हो ? म भन्थे अलिअलि हो, अलिअलि हैन । मैले उनीहरुका केही लेखहरु पुर्नलेखन गरेर स्पेशटाइममा छाप्नका लागि सहयोग पनि गरें । हाल उनीहरू सबै विद्यावारित गरेर देश विदेशका नामी खोजकर्ता र प्राध्यापन पेशामा लागेका छन् ।
म निरन्तर रुपमा पत्रकारिताको पछि पछि लागि रहेको छु । त्यही क्रेजले त्रिचन्द्र क्याम्पसमा मैंले स्नातक तेस्रो वर्षमा कार्यपत्रमुलक विषयमा पत्रकारिता लिएँ र हुम्ला संवाद साप्ताहिक र कर्णाली प्रवाह मासिक नमुना पत्रिका पनि प्रकाशन गरेको छु । त्यस्तै हुम्लामा बाल पत्रकारिताको तालिम दिने क्रममा करीब दुई दर्जन भित्तेपत्रिका प्रकाशन गर्ने क्रममा संलग्न भएको छु । हुम्लाका सबै प्रकारका पत्रिकाहरुमा पूर्ण तथा आंशिक रुपमा सहभागी भएको छु । जस्तैः हिमाली मुस्कान हस्तलिखित भित्तेपत्रिका (जो मानसरोवर उच्च माविका विद्यार्थीहरुले निकालेका थिए), हिमाली मुस्कान मासिक (कर्नालीको पहिलो दर्ता पत्रिका), हाम्रो हिमाली मुस्कान त्रैमासिक, हुम्ला संवाद, हिमचुली (हुम्लाको पहिलो बालभित्तेपत्रिका), हुम्लाश्री (हुम्लाको पहिलो हवाईपत्रिका) र कचहरी (मासिकदेखि साप्ताहिक पत्रिका)मा सम्पादक प्रकाशक छु । यो स्पेशटाइम दैनिक पत्रिका र त्यहाँ काम गर्ने माथि उल्लेखित दाइहरूको नै देन हो । यसलाई संयोजन गरिदिनु हुने मित्र डा.कृष्णराज सर्वहारीजीको पनि महत्वपूर्ण योगदान रहेको छ । आज उहाँ प्रधान सम्पादक हुनु भएको पहिचानवादी डिजिटल पत्रिकाको माध्यमबाट प्रत्येक शुक्रवार नियमित स्तम्भ लेख्ने तयारीमा छु । यही फलस्वरुप यो पहिलो आलेख प्रकाशन हुँदैछ । प्रत्येक हप्ताको शुक्रवारको दिनमा हुम्ला डायरीअन्तर्गत हुम्लाको समसामयिक विषयमा कलम चलाउने प्रयास गर्नेछु ।
मैँले पत्रकारिता गरेर नै जानि नजानि नयाँ नयाँ प्रयोग गर्दै आएको छु । नेपालको राजनीतिक, सामाजिक, सांस्कृतिक र आर्थिक कुरालाई प्रभाव पार्ने जनयुद्धको समयमा पनि सहजीकरणको काम गरेर द्वन्द्व न्यूनिकरणमा सहयोग गरी नजानिकनै शान्ति पत्रकारिताको अभ्यास गर्न पुगेँ । गाउँघरका समाचार खोज्ने क्रममा आञ्चलिक अर्थात् ग्रामीण पत्रकारिताको बारेमा नयाँ प्रयोग गरिरहेको छु । हुम्लामा बसेर पनि यो विद्युतीय अर्थात् ईपत्रकारिताको माध्यमबाट छापा, अनलाइन तथा श्रव्यदृष्य माध्यममा केही मात्रामा भए पनि काम गरिरहेको छु । हालका दिनहरुमा पत्रकारितामा प्रयोग भएको मल्टिमिडियाको प्रयोग गरिरहेको छु । हाल म पत्रकारिताको फरक पाटो वैकल्पिक अर्थात् ग्रामीण पत्रकारिताको प्रयोगमा लागेको छु ।
हाल म मेरो माइलो छोराको आकस्मिक मृत्युपछि डिप्रेसनबाट बाहिर आएको छु । उसको नाममा स्थापना भएको पुष्कर फाउण्डेसन प्रकाशक रहेको साहित्यिक तथा सामाजिक संस्थाबाट हुम्ला कर्नालीलाई चिनाउने मासिक पत्रिका पुष्कर आवाज र यसको अनलाइन भर्सन पुष्कर डट कमको प्रकाशनको तयारीमा छु भने कचहरी सात दिने ग्रामीण खबरपत्र पनि साउनबाट प्रकाशन गरिरहेको छु ।
साँच्चै ! अशोक दाइ तपाईको कलममा के छ हँ त्यस्तो जादु ! आजसम्म पनि मलाई पत्रकारिताको मोहनी, जादु, तिलस्मीपन र यसको तलतलले छोड्न सकेको छैन ? मेरा यी अक्षरका शब्द सुमन तपाईलाई समर्पण गर्छु अशोक दाइ तपाईलाई !
हुम्ला डायरीका स्तम्भकार कर्णबहादुर रोकाया, ग्रामीण पत्रकारितालाई आधार बनाएर कर्नाली प्रदेशको हुम्ला जिल्लाबाट साढे दुई दशकदेखि पत्रकारिता क्षेत्रमा क्रियाशील रहनु भएको छ । उहाँले स्थानीयदेखि राष्ट्रियस्तरमा छापा तथा अनलाइन पत्रिकाका हुम्लासँग सम्बन्धी विभिन्न प्रकारका लेख रचनाका साथै स्तम्भ पनि लेख्दै आउनु भएको छ । उहाँले हुम्लाको विविध पक्षको बारेमा जानकारी दिने एक दर्जन पुस्तक प्रकाशन गर्नुभएको छ । हाल उहाँ कचहरी मिडिया हाउसबाट कचहरी साप्ताहिक पत्रिका सञ्चालन गरिरहनु भएको छ भने मृतक छोराको स्मृतिमा पुष्कर फाउण्डेसन बनाएर पुष्कर आवाज मासिक पत्रिकाको त्यसको डिजिटल भर्सन पुष्कर आवाज डट कम प्रकाशनको तयारी हुनुहुन्छ । उहाँ नेपाल पत्रकार महासंघ हुम्लाको संस्थापक सचिव हुँदै अध्यक्ष समेत भइसक्नु भएको छ ।
